Bitkiler

[askinelibol]

Canlıların Sınıflandırılması: Bitkiler Alemi​

Bitkilerin Genel Özellikleri:
Bitkiler, fotosentez yapabilen, ökaryotik hücrelere sahip olan ve ağaçlar, çiçekler, otlar, yosunlar gibi birçok organizmayı içeren büyük bir canlılar alemidir. Bu alemin üyeleri, tam parazit olmayan bitkiler haricinde, genellikle kloroplast içerir ve fotosentez yoluyla inorganik maddeleri kullanarak organik madde üretirler, yani ototroflardır. Ayrıca, karasal yaşamın oksijen ve besin kaynağı olarak önemli bir rol oynarlar.
Bitkilerin hücre zarları, selülozdan oluşan sağlam bir hücre çeperi ile kaplıdır. Bu özellik, bitkilerin hücre duvarlarına dayanıklılık ve destek sağlar. Bitkilerin çeşitli organları vardır, ancak bunların hepsi temelde özelleşmiş hücrelerin bir araya gelmesiyle oluşur. Ağaçlar, gövdeleri ve odun içeren yapılarıyla dikkat çekerken, çiçekler, üreme organlarını içeren karmaşık yapılarıyla bilinir.
Bitkiler, ekosistemlerde önemli bir rol oynarlar, karbon dioksiti absorbe eder ve oksijen üreterek atmosferdeki dengeleri korurlar. Ayrıca, besin zincirlerinde temel taşı olarak diğer canlıların beslenmesine katkı sağlarlar. Bitkiler, çeşitli türleriyle doğanın çeşitliliğini zenginleştirir ve yaşamın devamını sürdürmek için vazgeçilmezdir.

Bitkiler alemi yukarıda bulunan şemadaki gibi damarlı ve damarsız bitkiler olmak üzere 2 ana kategoriye ayrılır.

Damarsız bitkiler​

• İletim demetleri bulunmayan bitkilerdir
• Üreme ve gelişmelerinde çiçek ve tohum oluşturamazlar
• Kara ortamına tam uyum sağlayamadıklarından nemli yerlerde yaşarlar
• Gerçek kök, gövdeleri ve iletim demetleri yoktur
• İhtiyaç duydukları suyu nemli ortamdan doğrudan difüzyonla alır
• Hem eşeyli hem de eşeysiz olarak ürerler. Eşeysiz üremeleri sporla olur.

Damarlı bitkiler​

• • Damarlı tohumsuz bitkiler ve damarlı tohumlu bitkiler olmak üzere iki kategoriye ayrılır.

• Damarlı bitkilerin büyük bir kısmı karada yaşar ve iletim demeti bulundururlar.
• İletim demetleride (odun borusu) ve floem‘den (soymuk borusun) oluşur.
• Ksilemden su ve suda çözünmüş bir takım inorganik maddeler taşınır.
• Floemden ise yapraklarda üretilen fotosentez ürünleri de dahil olmak üzere organik maddeler taşınır.

A) Damarlı Tohumsuz Bitkiler​

Damarlı tohumsuz bitkiler, tohum oluşturma özelliği olmayan ve iletim demeti bulunduran bitkilerdir. Bu grup, sporlar aracılığıyla çoğalma gösterir (metagenez). Yer altı gövdelerine rizom denir. Eğrelti otları, nemli bölgelerde, orman altlarında ve bataklıklarda yaygın olarak yetişen bu gruba örnektir.
B) Damarlı Tohumlu Bitkiler:
Damarlı tohumlu bitkiler, tohum ve çiçek oluşturma yeteneğine sahip, iletim demeti bulunduran bitkilerdir. Genel özellikleri şunlardır:

• Gerçek kök, gövde ve yapraklara sahiptirler.
• Eşeyli ve eşeysiz üreme yetenekleri vardır.
• Döllenme sonrasında embriyo ve besin deposunu içeren tohum taslağı oluşur. Bu yapı, meyve ile birlikte olgunlaşır.
• Tohumlar genellikle tohum kabuğu, embriyo ve çenek (besin doku) içerir.

Damarlı tohumlu bitkiler, tohumlarının özelliklerine göre açık tohumlular ve kapalı tohumlular olmak üzere iki gruba ayrılır.
1) Açık Tohumlular:
Açık tohumlular, tohum taslakları meyve yaprakları tarafından örtülmeden açıkta tohum oluşturan bitkilerdir. Kozalaklar gibi tohumları açıkta bulunur ve bu bitkiler genellikle yapraklarını dökmeyen çok yıllık bitkilerdir. Gerçek çiçekleri olmayan bu bitkiler, genellikle rüzgarla tozlaşma yoluyla ürerler. İğne yapraklara sahip olmalarıyla bilinirler, çam ağacı bu gruba iyi bir örnektir. Ayrıca, bu türün çiçekleri genellikle ayrı eşeylidir.
2) Kapalı Tohumlular:
Kapalı tohumlular, tohum taslağının meyve yaprağı tarafından çevrili bir odacık içinde bulunduğu bitkilerdir. Tohum oluşumu kapalı bir şekilde gerçekleşir ve endospermleri triploid (3n) kromozomlu olabilir. Kapalı tohumlular, daha gelişmiş olup bitkiler aleminin en geniş kısmını oluştururlar. Kendi içlerinde tek çenekli ve çift çenekli olmak üzere ikiye ayrılır.
a) Tek Çenekli:
Embriyolarında tek çenek bulunan bitkilerdir. Genellikle tek yıllık otsu bitkilerdir, saçak kök taşırlar ve yapraklarında paralel damarlanma görülür. Kambiyum bu bitkilerde bulunmaz. Örnek olarak, tahıllar, soğanlı bitkiler, muz ağacı, zencefiller, orkideler, palmiyegiller, ananas, papirüs, şeker kamışı verilebilir.

b) Çift Çenekli​

Çift çenekli bitkiler, embriyolarında iki çenek bulunduran bitkilerdir. Tek yıllık veya çok yıllık olabilirler. Çok yıllık çift çenekli bitkilerde kambiyum bulunur, bu da enine kalınlaşmaya yol açar. İletim demetleri düzenli bir yapıya sahiptir.
Bu bitkiler, kazık kök taşıyabilir ve yapraklarında ağsı damarlanma görülür. Çift çenekli bitkilerin büyük bir kısmı, en gelişmiş bitki grubunu oluşturur ve genellikle çiçekli bitkiler olarak bilinirler. Bu bitkiler, çiçekler ve tohumlar oluşturarak ürerler. Çiçekler genellikle çift eşeylidir ve bitkilerin büyümesi, gelişmesi ve üremesi için önemli bir rol oynar.

Bitkilerin hayatımızdaki önemi​

Bitkilerin hayatımızdaki önemi oldukça büyük ve çeşitlidir. İşte bu önemli rolün bazı yönleri:
1. Oksijen ve Besin Kaynağı:
Bitkiler, fotosentez yaparak atmosferden karbon dioksit alıp oksijen üretirler. Bu, diğer canlılar için hayati bir öneme sahiptir. Oksijenin yanı sıra, bitkiler ürettikleri organik bileşenlerle (besinler) birçok canlının beslenme zincirine temel oluştururlar.
2. Su ve Karbon Dioksit Döngüsü:
Bitkiler, büyüme ve fotosentez için su ve karbon dioksit kullanır. Bu sayede su ve karbon dioksitin doğal döngüsüne katkıda bulunurlar. Aynı zamanda, atmosferden karbonu alarak bitki büyümesi sırasında karbon depolarlar.
3. Biyoçeşitlilik ve Ekosistemler:
Bitkiler, çeşitli ekosistemlerde yaşarlar ve bu ekosistemlerin temel yapı taşlarından biridirler. Farklı bitki türleri, çeşitli hayvan türlerinin yaşaması için uygun habitatlar sağlar.
4. Toprak Erozyonunu Önleme:
Bitkiler, kök sistemleri sayesinde toprak erozyonunu önlerler. Kökler, toprağı tutar ve yağmur sularının aşınma etkisini azaltarak toprak kalitesini korur.
5. İklim Düzenleyici:
Fotosentez sırasında bitkiler, karbon dioksiti atmosferden alır ve oksijeni salar. Bu süreç, atmosferdeki karbon döngüsünü etkileyerek iklimi düzenler.
6. Ekonomik Değer:
Bitkiler, gıda, ilaç, ahşap, tekstil ve birçok endüstri için kaynak sağlar. Tarım bitkileri, insanların temel besin ihtiyaçlarını karşılamak için önemlidir.
7. Estetik ve Ruhsal Yararlar:
Bitkiler, doğal güzellikleriyle çevremizi süsler ve insanların estetik zevklerine hitap eder. Ayrıca, doğada zaman geçirmenin ve bitkilerle etkileşimde bulunmanın ruhsal sağlığa olumlu etkileri vardır.
Bitkilerin bu çeşitli rolleri, ekosistemlerin sağlıklı ve dengeli bir şekilde işlemesine katkıda bulunur ve yaşamın devamlılığını sürdürmelerini sağlar.