Atasözleri Konu Anlatımı

[askinelibol]

Atasözleri, deneyim ve gözlemlere dayanan geçmişten günümüze kadar gelmiş, toplumun tamamına mal olmuş, anonim sözlerdir.

Atasözlerinin Özellikleri​

1)Anonimdir yani söyleyeni belli değildir.
Örnek

• Denize düşen yılana sarılır.( Bu atasözünü ilk kimin söylediği belli değildir.)

2) Kalıplaşmış sözlerdir. Sözcükler eş anlamlılarıyla bile değistirilemez. Sözcüklerin yerleri de değiştirilemez.

Örnek

• Ak akçe kara gün içindir.( Doğru)
• Beyaz akçe kara gün içindir.(Yanlış)
• Kara gün içindir ak akçe.(Yanlış)

3)Atasöleri mutlaka bir öğüt içerir ve cümle şeklindedir. Öğüt içermesi deyimlerle arasındaki temel farktır.

Örnek

• Güvenme varlığa düşersin darlığa.
• Öfkeyle kalkan zararla oturur.

4) Atasözlerinden bazıları aynı anlamdadır.

Örnek

• Körle yatan şaşı kalkar.
• Üzüm üzüme baka baka kararır.

(Yukarıdaki atasözleri incelendiğinde ikisininde ifade ettiği sudur: Bir insan kimlerle vakit geçiriyorsa ya da arkadaşlık ediyorsa ona benzer.)

5) Atasözlerinin bazıları zıt anlamdadır.

• Azıcık aşım, kaygısız başım.
• Fazla mal göz çıkarmaz.

(Yukarıdaki iki atasözü incelendiğinde ilk atasözü karnını doyuracak kadar yiyeceğin yani aşın insana yeteceği fazlasının insanın başına iş açacağı öğütünü verir.İkincisi ise fazla edinilen malın insana zarar vermeyeceğini anlatır.)

6) Atasözleri anlamları bakımından üç grupta incelenebir.

a)Gerçek Anlamlı Atasözleri​

Bu atasözlerinde tüm sözcükler gerçek anlamında kullanılır. Mecazlı bir ifadeye yer verilmez.

Örnek

• Az söyle çok dinle.
• Hatasız kul olmaz.
• Çok bilen çok yanılır.

b)Mecaz Anlamlı Atasözleri​

Bu atasözlerinde en az bir sözcük gerçek anlamının dışında yani mecaz anlamda kullanılmıştır.

Örnek

• Minareyi çalan kılıfını hazırlar.
  (Bu atasözünde “minare” sözcüğüyle büyük bir yolsuzluk kastedilmiştir.)
• Denize düşen yılana sarılır.
  ( “Denize düşmek” insanın zor durumda kalması anlamındadır. “Yılan” sözcüğü ise korkulan ve istenilmeyen kişileri temsil eder. Yani zor duruma düşen kişi herkesten yardım ister.)

c) Hem Gerçek Hem Mecaz Anlamlı Atasözleri​

Örnek

Bu atasözleri hem gerçek anlamda hem mecaz anlamda da kullanılabilir.

Örnek

• Ateş düştüğü yeri yakar.
  Gerçek Anlam: Ateş nereye düşerse orası yanmaya başlar.
  Mecaz Anlam: İnsanın yaşayacağı herhangi bir üzüntü ya da sıkıntıya yakın çevresi üzülür.
• Ağaç yaş iken eğilir.
  Gerçek Anlam: Bir ağaç küçük iken yani yaşken daha rahat eğilip bükülebilir. Büyük bir ağaç eğilemez, kırılır.
  Mecaz Anlam: Bir insan çocuk yaşta eğitilir.