- İki çokluktan biri artarken diğeri de aynı oranda artıyorsa veya biri azalırken diğeri de aynı oranda azalıyorsa bu iki çokluk doğru orantılıdır denir.
- Doğru orantılı çoklukların birbirine bölümü sabit bir sayıya eşittir, bu sabit sayıya orantı sabiti denir ve “k” harfi ile gösterilir.
- Doğru orantılı çoklukların çapraz çarpımları birbirine eşittir.
Aracın gidilen yolun uzunluğu ile tükettiği benzin miktarı,
Çalışma süresi ile yapılan iş miktarı,
Gün sayısı ile okunan kitap sayfa sayısı,
Süre ile çözülen soru sayısı,
Kişi sayısı ile yenilen ekmek sayısı ve benzeri.
ÖRNEK: 3 günde 120 sayfa kitap okuyan bir çocuk aynı hızla 5 günde kaç sayfa kitap okur. Sorunun cevabını ve orantı sabitini bulalım.
ÇÖZÜM: Gün sayısı ile okunan sayfa sayısı arasındaki ilişki doğru orantıdır. Çünkü gün sayısı arttığında okunan sayfa sayısı da aynı oranda artacaktır.
Doğru orantılı çoklukların çapraz çarpımları birbirine eşittir.
Çoklukları yazarken aynı türde olanlar alt alta gelecek şekilde yazmamız gerekir.
3 günde 120 sayfa okursa,
5 günde x sayfa okur.
Yukarıdaki çoklukları yazarken gün sayılarını alt alta ve sayfa sayılarını da alt alta gelecek şekilde yazdık. Buna dikkat etmeniz gerekir.
Yukarıdaki çoklukları çapraz bir şekilde çarparsak;
3.x=5.120 olur. Bu denklemi çözersek;
3.x=600
x=200 sayfa bulunur.
Şimdi de doğru orantı sabitini bulalım:
Orantı sabiti çoklukların birbirine bölünmesiyle bulunmaktaydı; öyleyse orantı sabiti
k=1203=2005=40 olarak bulunur. Orantı sabitini bulurken okunan sayfa sayısını geçen gün sayısına böldük. Tam tersini de yapabilirdik. Yani geçen gün sayısını okunan sayfa sayısına da bölebilirdik. Bu durumda orantı sabitini; k=3120=5200=140 olarak bulurduk.
Yani bir doğru orantı sabiti iki farklı şekilde bulunabilir. Şıklı bir soruda ise bu cevaplardan sadece bir tanesi şıklarda bulunacaktır.
Yukarıdaki doğru orantının sabiti 40 veya 140 olur.