Tiyatro Nedir?
Tiyatro, sahnede seyirciler önünde oyuncuların sergilenmesi amacıyla hazırlanan gösterilerdir ve duyguların, olayların hareket ve konuşmalarla anlatıldığı bir sahne sanatıdır.
Tiyatronun özellikleri şunlardır:
- Tiyatro, edebi metinlerin sahnede canlandırılmasıyla gerçekleşir ve görsel ve işitsel olarak etkileyicidir.
- Tiyatro eserleri “piyes” adıyla da anılır.
- Olaylar, zaman, mekan ve karakterler olmak üzere yapı unsurlarıyla tiyatro eserlerini oluşturur.
- Konusuna göre trajedi, drama ve komedi gibi türlerde sınıflandırılır.
- Tiyatroda, günlük konuşma dili kullanılır ve gerçeğe oldukça yakındır.
Tiyatro türleri:
- Trajedi:
- Kişilere korku, heyecan ve acındırma telkinleriyle ders vermek amacı güden eski tiyatro türüdür.
- Klasik trajediler genellikle beş perdelik olup, Yunanistan’da Dionysos şenliklerinde yapılan yarışmalarda sahnelenirdi.
- Trajedilerde kahramanlar, kral, kraliçe, prenses gibi en üst tabaka kişiler arasından seçilir ve olaylar insanların ruhsal zayıflıklarını, tutkularını ve iradeye bağlı yüce davranışları işler.
- Aristoteles tarafından kuramsallaştırılan trajedilerde “üç birlik kuralı” benimsenir, yani olay, zaman ve mekan birliği göz önünde bulundurulur.
- Komedi:
- Seyirciyi güldürme amacı güden tiyatro türüdür.
- Karakterler arasındaki çatışmalar, yanlış anlamalar, komik durumlar ve espriler komedinin temel öğelerindendir.
- Komedide genellikle kahramanlar halktan kişilerdir ve günlük yaşamdan sahneler sunulur.
- Drama:
- İnsanın iç dünyasını, çatışmalarını, duygusal durumlarını ve yaşantılarını anlatan tiyatro türüdür.
- Dramalarda trajedi ve komedinin öğeleri bir arada kullanılabilir.
- Karakterlerin ruh halleri ve içsel çatışmalar ön plandadır.
Diğer Tiyatro Türleri:
- Opera: Müzik, dans ve drama unsurlarının bir araya geldiği müzikli tiyatro türüdür.
- Operet: Komedi ve hafif konulu müzikli tiyatro eseridir.
- Müzikal: Müzik, dans ve drama öğelerini içeren eğlendirici tiyatro türüdür.
- Pandomim: Sözsüz tiyatro olarak bilinir, jest ve mimiklerle anlatım ön plandadır.
- Bale: Dansçıların koreografilerle hikayeyi anlattığı sahne gösterisidir.
- Revü: Dans, müzik, komedi ve skeçlerin yer aldığı eğlenceli sahne şovudur.
- Tuluat: Doğaçlamaya dayalı bir tiyatro türüdür ve meddahlar tarafından icra edilir.
Tiyatro, insanın duygularını, düşüncelerini ve yaşamını anlatma sanatı olarak kabul edilir ve toplumların kültürel mirasının önemli bir parçasıdır.
Komedi
Komedi, insanları güldürerek eğitmeyi amaçlayan bir tiyatro türüdür ve her gülünç şeyin altında ders alınacak bir acı gerçek olduğuna inanılır.
Komedinin özellikleri şunlardır:
- Konusu günlük hayattan ve sosyal olaylardan seçilir.
- Kahramanları genellikle sıradan, eğitim görmemiş veya sonradan görme kişilerdir.
- Üslupta kusursuzluk aranmaz, hatta küfürlü sözlere yer verilebilir.
- Çirkin ve kaba olaylar seyircinin önünde işlenebilir.
- Üç birlik kuralına uyar, yani zaman, mekan ve olay birliği göz önünde bulundurulmaz.
- Komediler farklı alt türlere ayrılabilir: karakter komedisi, töre komedisi ve entrika komedisi (vodvil).
Drama, trajediyle komediyi bir araya getiren bir tiyatro türüdür ve modern tiyatronun aristokrat yaşamını ve hayatın yalnızca gülünç taraflarını sahneye koymak yerine hayatı birçok yönüyle temsil etme arzusundan doğmuştur.
Dramın özellikleri şunlardır:
- Düzyazı ve şiirsel halde yazılabilir ve üç perdeden beş perdeye kadar uzayabilir.
- Üç birlik kuralını reddeder, yani zaman, mekan ve olay birliğini gözetmez.
- Toplumcu ve milli konuları işler, insanın iç dünyasını ve çatışmalarını yansıtır.
- Konuları tarihten ve gerçek yaşamdan alınabilir, kahramanları her sınıftan seçilebilir.
- Duygu yönü ağır basan melodram türü de dramın alt türüdür.
Müzikli tiyatro ise sözlerinin şarkılı olarak söylendiği tiyatro eserlerini kapsar:
- Opera, müziğiyle ön planda olan tiyatro türüdür ve orkestra eşliğinde oyuncuların şarkı söylemesiyle gerçekleşir.
- Operet, hafif konulu ve içinde bestesiz konuşmaların da bulunduğu müzikli tiyatrodır ve daha çok eğlence amacı güder.
- Opera komik, yüksek sınıf için yazılmış besteli komedidir.
- Vodvil, hareketli ve eğlenceli konulu, şarkılara da yer verilen hafif komedi türüdür.
- Bale ise dans ve hareketlerle konuyu anlatan sözsüz müzikli tiyatro türüdür.
